„Noći koincidiraju sa raznim bolovima, tih noći verujem u Boga i molim se. Danima kada trpim samo jednu vrstu bola sam ateista.“ (citat iz filma)
Piše: Vedran Grahovac
Ime Pedra Almodovara neizostavno je kada govorimo o savremenom španskom, ali i evropskom filmu. Kao malo koji španski reditelj uspeo je da svojim filmovima iskorači iz striktno filmskog okvira i postane deo onoga što nazivamo opštom kulturom. Pored osvojenog Oskara, Zlatnog globusa i mnogih drugih značajnih nagrada, dobitnik je i Zlatnog lava za životno delo. Kao i većina velikih, nezavisnih reditelja, uspeva da kreira autentičan filmski jezik, postajući prepoznatljiv širom sveta. Iako u poznim godinama, snima i dalje sa neverovatnom strašću. „Bol i slava“ njegov je najnoviji film iz 2019. godine, i ovogodišnji je kandidat Španije za Oskara.
Radnja filma prati proslavljenog reditelja Salvadora Malloa. On je u poznim godinama, muči se sa bolovima u leđima, migrenama i gušenjem, život bez lekova mu je nezamisliv. Prvenstveno iz tih, ali i drugih razloga, godinama već ne stvara. Povodom restauracije njegovog čuvenog filma „Ukus“ i ponovnog prikazivanja u kinoteci, posle niza godina, uspostavlja kontakt sa Albertom, glavnim glumcem „Ukusa“ sa kojim ne priča od premijere ovog klasika. Družeći se sa njim, ne mogavši više trpiti fizičke bolove, ali i anksioznost, Salvador postaje zavisan od heroina uz koji mu bar na trenutak život postaje podnošljiviji. I pored nagovaranja mnogih da se vrati filmu, Salvador to odbija, nastavljajući da živi u određenom „vakumu“.
Iako je Almodovar više puta naglasio da ovaj film nije autobiografija, nego autofikcija, možemo reći da je ovo jedno od njegovih najličnijih ostvarenja. Zapravo, toliko je poveznica između glavnog lika Salvadora i Pedra Almodovara da je mala verovatnoća da je u pitanju slučajnost. Obojica su homoseksualci i reditelji, iz konzervetavnih su katoličkih porodica, pa čak i fizički donekle liče. Takođe, veći deo filma sniman je u stanu Almodovara, dok je Banderas na snimanju nosio garderobu proslavljenog španskog reditelja. Sve to doprinelo je tome da za „Bol i slavu“ mnogi govore kako je to lična ispovest Almodovara, te u potpunosti njegovo ogoljavanje pred širokim auditorijumom.
„Bol i slava“ ispovest su proslavljenog umetnika čiji se život pretvorio u bol. Onu bol koja nas opseda, stavlja u položaj roba, nedozvoljavajući nam da funkcionišemo onako kako bismo hteli. To je bol sa kojom se budimo i ležemo i koja postaje deo našeg bića. To biće zapravo je Salvador, koji iako živ, uopšte ne živi. Njegov život su strahovi i tama čiji prostor ispunjavaju sećanja. Upravo ta sećanja daju nam celokupnu sliku jednog života. Onoga šta je bio i onoga šta je sad. Ta sećanja putovanja su u prošlost i detinjstvo koje je u velikoj meri odredilo našeg junaka. Upravo u tim delovima filma, Almodovar se po ko zna koji put bavi temom koju često obrađuje u svojim filmovima. Odnosno, ulogom majke u našim životima. Majke kao višeg bića i velikog borca.
Kreirajući jedan mikro svet, prepun fobija i bolova, a koji je najčešće smešten u stan, Almodovar svog junaka postavlja u jedan skučeni prostor koji je ogledalo njegovog psihičkog i duhovnog stanja. To je stanje depresije i bezvoljnosti , gde je vrlo malo onoga što nazivamo životom. Takođe, priča je ovo o starosti, onome šta je ona, kao i načinu na koji se mi nosimo sa njom. A ta starost zapravo je samoća i tumaranje po mračnim odajama, bar kada je u pitanju naš junak Salvador.
Sa druge strane, „Bol i slavu“ možemo posmatrati i kao retrospektivu jednog života i njegove prolaznosti. Onog života koji nam daje najlepše, ali i ono najgore. Taj život u stvari je ringišpil u kome vrhovi i ponori čine celinu. A ta celina, Salvadorov je život. Takođe, „Bol i slava“ nam nudi prikaz velikog umetnika, odnosno, prvenstveno njegove ljudske strane, a koju čine problemi, odnosno sve ono sa čime se susreću oni koje zovemo obični smrtnici. Bili slavni ili ne, bogati ili siromašni, na kraju smo ipak svi satkani od strahova i bolova, poručuje nam Almodovar.
Nakon nekoliko godina pauze, Almodovar ponovo snima film sa svojim muzama, odnosno Antoniom Banderasom i Penelopom Cruz. Antonio Banderas odglumio je lik reditelja Salvadora, čiji je život u totalnom rasulu. Penelope Cruz, kao i uvek na visini zadatka, odigrala je lik Salvodorove majke iz perioda kada je bio dete.
Kao i mnogi Almodovarovi filmovi, i ovaj ima dosta odlika po kojima je ovaj reditelj prepoznatljiv. Film je to jakih boja i karakteristične melanholije u kojem se prepliću sadašnjost i prošlost. Sve to začinjeno je odličnom muzikom, kao i vrhunskom fotografijom gde dominiraju sitni detalji. Ako govorimo o režiji, ona je kao i obično kod Almodovara uglavnom dobra. Ako „Bol i slavu“ poredimo sa nekim ranijim ostvarenjima ovog velikana, ona svakako nije njegov najbolji film, bar u onom scenarističkom smislu. Sa druge strane, u pitanju je jedan vrlo ličan i odlično režiran film, sa vrlo dobrom ulogom Banderasa. Uzimajući u obzir činjenicu da je Almodovar u poznim godinama, da iza sebe već ima gomilu vrhunskih ostvarenja, za pohvalu su energija i entuzijazam koji poseduje, kao i činjenica da i dalje „gura“ po svom, ostajući veran autorskom i umetničkom filmu. Bilo u onom najboljem ili manje boljem izdanju, Almodovar je čak i tada veliki, dok su njegovi filmovi svakako potrebni svetskoj kinematografiji.
Godina: 2019.
Režija: Pedro Almodovar
Scenario: Pedro Almodovar
Uloge: Antonio Banderas, Asier Etxeandia, Leonardo Sbaraglia, Nora Navas, Penelope Cruz
Žanr: drama
Država: Španija i Francuska
Trajanje: 113 minuta