Vještačka inteligencija jedna je od čestih tema koju su kao motiv i inspiraciju koristili mnogi reditelji u okviru svojih filmova i priča. Postoji li ona uopšte, u kojoj mjeri i ima li čovjek sposobnost napraviti „stroj“ ili neki drugi oblik vještačke inteligencije koji će dostići bar njegov emotivni nivo, samo su neka od pitanja kojima se već godinama bave reditelji širom svijeta. S obzirom da filmova ove tematike ima mnogo i da su neki veliki i kultni poput „2001: Odiseja u svemiru” snimljeni prije mnogo desetina godina i do danas nisu nadmašeni, teško je snimiti nešto posve novo i drugačije. „Archive“ iz 2020. godine takođe nije pretjerano inovativan i drugačiji, ali je film koji uopšte nije loš a naročito u dosta škrtoj filmskoj ponudi izazvanoj virusom korona.
Piše: Vedran Grahovac
Radnja filma smještena je u izolovani naučno-istraživački kompleks. U njemu živi i radi George Almore uz još dva robota koja je napravio sam. Tip1 i Tip2 predstavljaju modele robota koje je vremenom nadograđivao i pravio boljim. Uz njih, on pravi i Tip3 koji će biti napredniji i savršeniji od prva dva. Taj model ima veze sa ličnim životom Goerga, njegovom suprugom i svime onim što je prethodilo njegovom dolasku u ovaj kompleks. Sa tim dešavanjima upoznajemo se na trenutke kroz flešbekove iz kojih sklapamo kockice svega onoga što se desilo a što je neminovno vezano za sadašnjost i ono što George radi.
Kroz dramu koja je više nalik nezavisnim ostvarenjima nego skupim spektaklima reditelj Gavin Rothery se bavi vještačkom inteligencijom, njenom svrhom i njenim mogućnostima u okviru ljudskog života. U bliskoj budućnosti u koju je smještena i radnja ovog filma njen uticaj je nemjerljiv, ali se postavlja pitanje njenog sklada sa čovjekom i onim što on jeste. Gledajući Georga i njegov život sa robotima zapravo se upoznajemo sa svijetom kakav bi on mogao biti. Prateći razvoj tehnologije u tom svijetu čovjek ipak ima centralnu ulogu stvarajući sebi društveno-tehnološke uslove po vlastitim potrebama. Nerijetko, te potrebe su emotivne prirode i proizilaze iz nas samih potvrđujući činjenicu da smo bez obzira na sve ipak emotivna bića kojima prije svega treba ljubav i zagrljaj pa makar i od robota ili nekog drugog oblika koji je vještačka inteligencija.
U tom smislu „Archive“ je priča o čovjeku i njegovom životu sa robotima, odnosno raznim softverima. Ti softveri sastavni su dio novog svijeta i umnogome nam pomažu pri smrti i odlasku najmilijih osoba. Zapravo, oni nam omogućavaju razne vidove pohranjivanja nečije svijesti, sjećanja i cjelokupnog jednog bića, ali u drugom obliku. Upravo o tome između ostalog govori i ovaj film. Gledajući „Archive“ shvatamo koliko je daleko tehnologija otišla i koliko ona neminovno utiče na nas pa i formira čovjeka. Onog čovjeka koji u takvim uslovima donekle ima ulogu Boga stvarajući okruženje koje iako primarno ima plemenitu svrhu zapravo je zabrinjavajuće i užasavajuće. U njemu razlika između onoga šta je stvarno, a šta nije je tanka, a pitanje da li smo stvarni mi ili robot takođe je jedno od centralnih koje se nameće u ovom ostvarenju.
Pored toga „Archive“ nam prezentuje i priču iz perspektive robota koji su mnogo više od puke mašine. Oni osjećaju, mogu da vole i postaju svjesni svijeta oko sebe. Iako ne primarno, upravo njima i njihovim položajem bavi se reditelj ovog filma. Emotivna i dosta dobra scena kada jedan od robota pod pritiskom „emocija“ odlučuje da „ode“ upravo oslikava to stanje vještačke inteligencije koja je nadmašila ona prvobitna čovjekova očekivanja o tome šta bi roboti trebali biti.
Poprilično dobru ideju kao polaznu tačku reditelj koristi i uspijeva da snimi solidan film koji je s obzirom na dubinu same teme mogao biti puno bolji, ali i kompleksniji. Dobra fotografija, kadrovi prelijepe prirode i vizuelno moćan izgled naučno-istraživačkog kompleksa segmenti su koje svakako treba pohvaliti. Uz to, možda i najbitnije, treba pomenuti dramski obrt na kraju koji apsolutno mijenja kontekst svega onoga što smo gledali i koji ostavlja prostora za razna tumačenja. Iako je daleko po kvalitetu od filmova slične tematike koje smo posljednjih godina imali prilike gledati, poput „Her“ ili „Ex Machina“ „Archive“ je ipak sasvim korektan film koji se bavi bitnim pitanjima a koja nas vjerovatno čekaju u skorijoj budućnosti.
Godina: 2020
Država: Velika Britanija, Mađarska, Amerika
Režija: Gavin Rothery
Scenario: Gavin Rothery
Uloge: Theo James, Sracy Martin, Rhona Mitra, Peter Ferdinando
Žanr: drama, naučna fantastika
Trajanje: 149 minuta