Skoro 600 žena učestvovalo je u istraživanju o iskustvima porođaja u Republici Srpskoj, a dobijeni podaci govore da situacija nije zadovoljavajuća. Većina žena je navela da se ne bi vratila u isto porodilište.
“Sloboda rađanju” je regionalna inicijativa koju je pokrenula grupa aktivistkinja i organizacija iz zemalja Zapadnog Balkana. Cilj inicijative je skrenuti pažnju javnosti na tretman žena i njihova prava na porođaju, kao ukazati na neophodnost dobre komunikacije između osoblja i porodilja tokom porođaja. Dugoročni cilj ove inicijative je pretvaranje porodilišta u prijatelje majki, po preporukama Međunarodnog porođajnog pokreta Majka i dijete.
U okviru 8 dana akcije, od 1. do 8. marta, organizacije iz Slovenije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Srbije, Crne Gore i Makedonije, organizuju različite događaje koji se bave ovom tematikom, ali i brojne druge aktivnosti fokusirane na prava žena za vrijeme porođaja.
Jedna od prvih aktivnosti je objavljivanje rezultata istog istraživanja koje je svaka organizacija sprovela u svojoj zemlji, gdje de javnost po prvi put imati priliku da uporedi rezultate i ustanovi razlike između zemalja koje su učestvovale. Sama činjenica da su se žene iz ovih zemalja u samo nekoliko nedjelja mobilizovale, organizovale i osmislile kampanju na potpuno volonterskoj osnovi, govori dovoljno o tome da tretman žena ni u jednoj od zemalja nije na zadovoljavajudem nivou i da svuda ima prostora za napredak.
Vjerujemo da je ova zajednička inicijava samo prvi korak ka tom napretku, kao i da ujedinjene žene zaista mogu da pomjere granice i zajednički riješe probleme, navodi se u saopštenju.
Metodologija
Istraživanje o iskustvima žena prilikom porođaja u Republici Srpskoj, a koje se odvijalo u okviru regionalne akcije „Sloboda rađanju“ provedeno je u periodu 18.-28. februara 2015. godine. Korištena metoda ispitivanja je bila google on-line anketa, koju su prethodno usaglasile organizacije koje učestvuju u akciji. Pitanja su bila zatvorenog i poluotvorenog tipa. Vrijednosni stavovi ispitanica mjereni su na skali od 1 do 5 (1-uopšte se ne slažem, 2-ne slažem se, 3-niti se slažem niti se ne slažem, 4-slažem se, 5-u potpunosti se slažem). Na dio pitanja ponuđeni su odgovori da i ne, da, ne i ne znam ili ponuđeni spektar očekivanih odgovora. Ostavljena je i mogućnost dodatnog komentara na kraju ankete što je bilo korisno, jer su žene uglavnom emotivno opisivale kroz šta su prošle i šta im je najviše smetalo.
Ograničenja ovog istraživanja su bila sljedeća:
(1) Anketu su mogle popuniti samo one žene koje su imale pristup internetu, kao i informaciji o prvođenju istraživanja;
(2) Spontanost i vremensko ograničenje istraživanja;
(3) Različit stepen razvoja zemalja u kojima je pokrenuto istraživanje i stanje svijesti društva o temi koju istraživanje obrađuje;
(4) Nedovoljna informisanost porodilja o postupcima i medicinskim intervencijama
Međutim, i pored ovih ograničenja i spontanosti u definisanju, prerađivanju i objavljivanju ankete, sve organizacije su jednoglasno donijele odluku da je provođenje ovog eksperimentalnog ispitivanja značajno za razvoj predmetnih društava i unapređenje prava žene prilikom porođaja. Unapređenje se, prije svega, odnosi na uvažavanje prava na informisanost, privatnost, podršku i dostojanstven porođaj.
Anketu je popunilo 539 žena iz Republike Srpske, od kojih njih 21 (4%) nije rodila u Republici Srpskoj. Ostale su birale između 13 državnih i jednog privatnog porodilišta. Najveći broj ispitanica (njih 77%) se porodilo na Klinici za ginekologiju i akušerstvo Univerzitetske bolnice Kliničkog centra Banjaluka. U Opštoj bolnici Doboj se porodilo 6%, a u Opštoj bolnici Prijedor 3% ispitanica. Jednom je rodilo 57% ispitanica, a dva puta njih 34%. U periodu 2013-2015 godine rodilo ih je 51%, 33% u periodu 2010-2012, a ostalih 16% tokom i prije 2009. Godine. Anketu je popunilo najviše žena starosti 31-35 godina (44%), zatim 25-30 (29%), pa 36-42 godine (22%). Od ukupnog broja ispitanih zena, njih 54% ima zavrsen fakultet, 13% magisterij ili master. Četvrtina ispitanica ima završenu srednju školu, a 6% višu školu, a 2% ima završen doktorat.
Neke od zabrinjavajućih brojki koje su dobijene u istraživanju govore da:
61% žena nije zadovoljno uvodnim postupcima prilikom prijema u porodilište
57% ispitanica kaže da u porođajnoj sali nije bila prijatna atmosfera
85% žena nije imalo privatnost prilikom porođaja
51% ispitanica je rodilo tako što je medicinsko osoblje intervenisalo fizičkim pritiskom da bi izguralo bebu napolje (u 34% slučaja medicinsko osoblje je koristilo laktove, 23% beba je izgurano rukama svom snagom, a u 19% slučajeva su dvije osobe polegnule svom snagom na stomak da bi izgurale bebu)
91% ispitanica kaže da je u toku porođaja morala ležati sve vrijeme
71% žena je bilo žedno, a 80% gladno tokom porođaja. Samo za 4% žena bila je ponuđena voda, a 1% hrana
79% žena nije učestvovalo u odlukama o načinu porođaja, a njih 78% nije učestvovalo u odlukama o zahvatima koji su nad njima vršeni, 74% ih se izjasnilo da njihovo mišljenje tokom porođaja nije poštovano. Samo 7% žena je imalo osjećaj da može da utiče na događaje u porođajnoj sali
59% žena se tokom porođaja nije osjećalo sigurno i zaštićeno, a 56% ih se osjećalo uplašeno
81% žena kaže da se medicinsko osoblje koje je srela tokom porođaja nije predstavilo imenom i prezimenom i/ili strukom
71% ispitanica smatra da sa doktorima i medicinskim osobljem nije ostvarila odnos povjerenja i razumijevanja
77% ispitanica nije imalo osjećaj da se neko kvalitetno i stručno brine o njima tokom boravka u porodilištu
83% žena kaže da ih članovi medicinskog osoblja nisu prije svakog postupka upoznali s njegovim tokom
70% ispitanica se ne slaže sa konstatacijom da se medicinsko osoblje trudilo da se osjećaju što je moguće bolje
Samo 29% žena kaže da je zahvaljujući strpljivom i profesionalnom objašnjenju od strane medicinskog osoblja koji su ih nježno podučavali kako da doje, uspješno počelo dojiti bebu, a njih 28% je dobilo korisne i praktične informacije o njezi bebe
33% ispitanica je izjavilo da im je tokom porođaja ginekolog bio na raspolaganju kad im je trebao, a njih 28% je izjavilo da im je babica bila na raspolaganju kad im je trebala
Samo 12% žena je imalo pratnju na porođaju, a njih 46% nije imalo pratnju jer o tome nije razmišljalo, jer nisu bile informisane o mogućnostima
65% ispitanica bi željelo da je tokom porođaja uz njih neka bliska osoba, jer smatraju da bi se tako osjećale sigurnije i opuštenije. Njih 63% smatra da bi prisustvo bliske osobe pomoglo da medicinsko osoblje bude ljubaznije
59% žena je odgovorilo da ukoliko bi mogle birati ne bi ponovo rodile u istom porodilište
eTrafika.net