Ples je, kao i muzika, jezik cijelog svijeta. Specifično kretanje tijela, njegovi određeni položaji, mimika, gestovi, izrazi lica, usta i očiju … predstavljaju poseban govor kako o karakteru čovjeka, tako i o njegovim osjećanjima. Plesnim pokretima se mogu izraziti misli, doživljaji, običaji, može se iskazati najpotpunije razumijevanje. “Postoje prečice do radosti, ples je jedna od njih.”, kaže Viki Baum.
Istorijat plesa
Tokom razvoja čovjekove istorije, može se primjetiti da su još najstarije ljudske zajednice imale visoku kulturu plesa. Kroz ples se izražavalo osnovno ljudsko raspoloženje (veselje, tuga, ljubav…) i imao je ulogu komunikacije. Plesalo se iz različitih razloga: rođenja, smrti, žetve, lova, seobe… Ples je imao karakter skakanja i vikanja, neartikulisanog uvijanja tijela. Međutim, za to vrijeme, to je bio ples.
U prvim civilizacijama, kao što je Stari Egipat, ples je bio u vezi sa prirodom i bogovima. Plesalo se za dobru žetvu i veličanje bogova Ozirisa i Izide. To su bili ritualni plesovi. U nekim mjestima, svakog ljeta, su se održavali festivali, koji su trajali osam dana, a bili su posvećeni plavljenju Nila. Na zabavama su plesale tzv. Bajadere (indijske plesačice), za faraone se plesalo pod maskama…
U Staroj Grčkoj, ples je bio sastavni dio kulture, ali i fizičke pripreme za sport. Tamo se, takođe, plesalo u čast bogova (Dionisa, Urana). Ples je izgledao više kao trans, uz poskoke sa mirnom glavom i pljeskanjem ruku, uz okrete u vidu spirala.
Stari Rim je imao tri razdoblja: I Starorimski – u ovom periodu su postojali grupni plesovi muškaraca iz različitih staleža, II Period – kada ples dobija posebno mjesto u javnom i privatnom životu i III Doba rimske imperije – plešu se etrurski, grčki i orijentalni plesovi.
Plesalo se u čast bogova, ratova, gladijatorskih igara, pogreba, žetve … a bio je pod velikim uticajem Grčke. Centar društvenog života srednjeg vijeka bio je evropski dvor, na kojem se zabavljalo plemstvo.
Doba renesanse je ostavilo naročiti pečat u umjetnosti, društvenom životu i plesu. Tadašnji ples se odl
ikuje prefinjenim ljudskim pokretima, koje karakteriše elegancija, držanje, odmjereni koraci i specifični pokreti tijela. Dvorski ples se razvija u odabranom društvu (gradovima, dvorovima, palatama, salonima). Renesansni ples je imao dva pravca: ples kmetova i seljaka i dvorski ples aristokratije.
Od 1660. do 1670. godine, u periodu rokoko-a, najviše se razvijao balet, dok se na dvoru i dalje zadržavaju društveni plesovi. U periodu od1930.-1940. godine, stižu plesovi iz Latinske Amerike. Sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog vijeka razvija se DISCO generacija. Od 1980. godine najveću popularnost imaju POP muzika, BREAKDANCE i HIP HOP kultura. Ubrzo dolazi i SALSA, ples nastao iz više latino-američkih igara (predstavlja mješavinu rumbe, guaracha, cha-cha-a, bombe, merengue-a, son montuno-a, guguancho-a, cumbia-e, mamboa, festejo-a i drugih stilova).
PODJELA PLESOVA
Plesovi se dijele na narodne plesove, društvene plesove i umjetničke plesove.
NARODNI PLESOVI su tvorevina jednog naroda sa njegovim karakteristikama ( podneblje, kultura, odjeća, obuća, frizura, životne navike i običaji, vjerovanja… ) po kojima se razlikuju od nekog drugog naroda. Jedna od podijela narodnih plesova je po muzičkoj pratnji, a imamo: plesove bez muzičke pratnje, plesovi sa muzičkom pratnjom bez vokalne pratnje, plesovi sa muzičkom pratnjom sa vokalnom pratnjom i plesovi bez muzičke pratnje, ali postoji muzička pratnja.
Podjela prema obliku igranja: solo ples, kolo, lese ili vrsta, parovni plesovi, ples u trojkama, četvorkama i sl.
Podjela prema polu: mješoviti plesovi, samo ženski plesovi, samo muški plesovi.
Primjeri nekih narodnih plesova: Ružmarin, Vranjanka, Poskakuša, Keleruj, Šarano, Bunjevačko momačko, Dučec, Gluvo glamočko, Terzije, Moravac…
DRUŠTVENI PLESOVI – Prati se od stvaranja prvih zajednica u društvu. Ples je tada bio sastavni dio života i rada ljudi, a vrijednost stvorena iznutra je ostala i do danas. Dijelimo ih na:
1. Standardne plesove ( Branl, Pavana, Menuet, Gavot, Poloneza, Valcer, Polka, Kadril),
2. Sjevernoameričke plesove ( Foxtrott,Boston, Twostep, Onestep, Lindy hop, Shimmy, Charleston, Black bottom, Blues, Jive, Rock and roll, Twist, Frug… ),
3. Latinoameričke plesove ( Bolero, Begin, Merengue, Joropo, Rueada, Lamdaba, Macarena, Salsa, Mambo, Rumba, Cha cha cha, Calpso… ),
4. Savremene plesove – Moderne plesove
Podjela je napravljena na sljedeći način:
• Performing Arts Disciplines – Spektakularni plesovi (Tap dance, Show dance, Jazz dance, Belly dance, balet, akrobatski ples, moderni ples )
• Street Dance/Pop Disciplines – Ulični i pop plesovi ( Disco show dance, Electric boogie, Disco dance freestyle, Hip – Hop, Break dance )
• Special Couple Dance Disciplines – Parovni ples ( Argentine tango, Swing dance, Nordic tango, Street mambo, Salsa, Street latino, American mambo, Latino show… )
• Other Dances – Moguće druge plesne discipline ( Mix dance 1 – Mix dance 2, New voque, Old time, American ballroom, American rythm… )
Kao specifičnu vrstu treba izdvojiti danas veoma popularan sportski ples ( Standardni: Engleski valcer, Tango, Bečki valcer, Sloufox i Kvikstep. Latinoameričke: Ča ča ča, Samba, Rumba, Paso doble i Džajv ). Ovi plesovi svoju osnovu imaju u već iznijetim grupama plesova.
U svijetu ples je organizovan u tri svjetske plesne asocijacije:
• IDO
• IDSF
• svjetsku ROCK AND ROLL organizaciju
UMJETNIČKI PLESOVI – Po mnogima prihvaćena je podijela umetničkog plesa na:
• apsolutnu (ne postoji konkretna radnja ni misaona podloga za ples, nego jednostavno uobličen splet pokreta koji ima početak razvoj i kraj )
• programsku igru ( nastala iz pantomime, ima konkretnu zamisao, a kroz nju se izražava određena ideja, događaj, emocije radosti, tuge, straha, bola, očajanja, odabrana muzika… ),
• balet ( najveći ”kolač” umjetničkog plesa, razlog za to je činjenica da su osnove baleta koriste u čitavom procesu treniranja društvenih plesova, važan je činilac u svim segmentima bitnim za vrhunske domete u scenskom nastupu, razvijanju motoričkih sposobnosti ekspresije emocija … sadržaj baletskih predstava najčešće su bajke i romantične priče ).
Danas se ples upražnjava uglavnom iz zabave, ali se preporučuje i iz zdravstvenih razloga. Naime, u svakodnevnom životu nailazimo na brojne stresne situacije koje u nama izazivaju osjećaje napetosti, agresivnosti i depresije. Ples je upravo onaj oblik rekreacije koji uspostavlja psiho-fizičku harmoniju organizma. Djeluje kao antistres, uklanja strahove, pospješuje osjećaj veselosti i optimizma.
eTrafika.net – Oliver Krička