Tokom deset godina postojanja, književni festival Krokodil stekao je status jednog od najvažnijih regionalnih festivala književnosti.
Piše: Fedor Marjanović
O programu ovogodišnjeg festivala, regionalnoj književnoj saradnji, domaćoj čitalačkoj publici, odnosu prema mladim piscima za eTrafiku govorila je Ana Pejović, menadžerka projekata i glavna koordinatorka Krokodila.
Na ovogodišnjem festivalu predstavljena je antologija savremene evropske poezije Grand Tour, u kojoj su, između ostalih, zastupljeni i regionalni pjesnici. Kako ocjenjujete važnost ovakvog izdavačkog poduhvata za domaću književnost?
Grand Tour je antologija mlade evropske poezije na nemačkom jeziku, u kojoj su zastupljeni pesnici iz 49 evrospkih država (izuzev Vatikana). Antologija je pripremana više od tri godine, a urednici su najpoznatiji nemački pesnik i dobitnik Bihnerove nagrade Jan Vagner, kao i Federiko Italijano, pesnik i profesor književnosti. Nemačko govorno područje oduvek je imalo veliku važnost za naše pisce i pesnike, i to je jezik na koji se prevodi dosta naše književnosti. S tim u vezi i ova antologija ima značaj kao referentna tačka, ili kao platforma za informisanje o savremenoj evropskoj poeziji.
Ovogodišnji učesnici su bili i mladi pisci poput Bojana Babića i Lane Bastašić. Koliko je naša književna scena otvorena za mlade književne talente?
Naša je književna scena u načelu zatvorena i konzervativna, naročito u smislu mladih autora, što je takođe vrlo rastegljiv pojam (Bojan Babić ima skoro 40 godina i 8 objavljenih knjiga). Mladi ljudi puno pišu, ali malo objavljuju, nema mnogo edicija koje se bave prvim knjigama autora, te se oni uglavnom kreću u krugovima sebi sličnih pisaca. Mladi ljudi donose svežinu u smislu tema, načina pripovedanja, i sveopšteg shvatanja uloge književnosti i knjiga, međutim nisu dovoljno prepoznati i njihov se glas ne čuje.
Da li imate u vidu još neke mlade književnike koje bi trebalo promovisati?
Postoji čitav niz „mladih“ pisaca u regionu koje bismo rado predstavili publici, kao što su Lejla Kalamujić, Anja Golob, Jasna Dimitrijević, Marija Pavlović…
Kao dio festivala organizovane su debate u kojima su učestvovali pisci regiona i šire. Koliko je zapravo važna regionalna saradnja književnika?
Kad smo 2009. godine osnivali festival, on je imao regionalni opseg, i mislili smo da će se kroz nekoliko godina ta saradnja tako stabilizovati da uopšte neće biti potrebe za regionalnim festivalom kao takvim. Međutim, deset godina kasnije, situacija nije mnogo bolja – knjige i dalje vrlo teško prelaze državne granice, nema institucionalne saradnje, a komunikacija se uglavnom vodi preko pojedinaca / izdavačkih kuća koje imaju regionalni aspekat. Saradnja je izrazito važna jer nas omeđava isti kulturni prostor, jer nas u načelu muče isti problemi, i jer verujemo da je moguće da prevaziđemo nacionalne podele i počnemo da predstavljamo savremenu književnost zajedničkog jezika na međunarodnom nivou.
Koliko su festivali ove vrste isplativi na našim prostorima i koliko je uopšte razvijena naša čitalačka publika?
Festivali ove vrste su isplativi u smislu rada sa publikom i za publiku u cilju promovisanja savremene književnosti, jer služe kao platforma za informisanje i saznavanje o novim knjigama, piscima i tendencijama u književnosti. Ako govorimo o strogo finansijskim pitanjima, oni su apsolutno neisplativi, i zavise uglavnom od dobre volje i pokretačke snage pojedinaca ili organizacija koje se bave savremenom književnošću. Naša književna publika je relativno razvijena, postoji jedan tvrdi kor od nekoliko stotina ljudi koji prati i naš festival, ali i druge književne događaje u Beogradu. Ti ljudi su pokretačka snaga, zajedno s piscima sa kojima radimo u nameri da dodatno osvetlimo književnost ovih prostora, kao i cele Evrope.