U 1985. smo godini, Banjaluka je univerzitetski grad (Univerzitet osnovan 1975. godine) sa šest fakulteta i Pedagoškom akademijom (6824 studenta), prije svega privredni centar sa 130 OOUR-a, zatim 49 u društvenim djelatnostima, 10 SOUR-a ( »Rudi Čajavec«, »Jelšingard«, »KPK Krajišnik«, AIPK »Bosanska krajina«, »GIK Kozara«, »Unicep«, »Krajinatrans«, »Krajinaturist«, SOUR za projektovanje i urbanistiško planiranje »Krajina« i »Fakultetsko-medicinski centar«)…
Naslovna fotografija: Tabak-Fabrik odnosno fabrika duvana sagrađena je 1888. godine nakon što je Banjaluku posjetio Rudolf Franz Karl Joseph, princ prestolonasljednik Austro-Ugarske. (Princ je već 1889. godine pod još nerazjašnjenim okolnostima najvjerovatnije izvršio samoubistvo u dvorcu Mayerling u današnjoj Donjoj Austriji.)
Početkom XX vijeka fabrika je zapošljavala oko 400 radnika.
Parna pilana, zvanično puštena u rad 21. avgusta 1918. godine, nalazila se u Pilanskoj ulici. Pogled na činovničke i radničke zgrade Industrijskog preduzeća bosanskog dioničarskog društva za iskorišćavanje drveta i pogon parnih pilana “Bosna Boa”, osnovanog 1913. godine u Beču kao Šumsko industrijsko d.d. “Vrbanja”, a likvidiranog 22. avgusta 1941. godine. Naselje je izgrađeno 1924. godine. Poslije Drugog svjetskog rata pilana je prerasla u PDI “Vrbas”. Snimak iz 1933. godine.
Banjalučka pivara. Redovnici samostana Trapisti izgradili su pored niza drugih objekata, 1873. godine i malu pivaru za proizvodnju “eksperimentalnog piva”. Modernizovana je 1876. godine, a dograđena 1879. godine. Nova zgrada pivare izgrađena je 1896. godine. Pivara je djelovala preko više akcionih društava i u vlasništvu Samostana ostala sve do 1945. godine kada je stavljena pod sekvestar. Od 1947. godine Pivara djeluje kao samostalno preduzeće. Velika rekonstrukcija izvršena je između 1970. i 1976. godine. Godine 1991. Pivara je postala dioničarsko društvo. Snimak iz 1979. godine.
Fabrika sokova “Bosanka” (danas “Fruktona” a.d) u Beogradskoj ulici, osnovana je 24. septembra 1958. godine kao trgovačko preduzeće alkoholnim i bezalkoholnim pićem u sastavu Preduzeća “Marijan Badel” Zagreb. Prve proizvodne montažne barake izgrađene su 1967-68. godine u Beogradskoj ulici, a 1970-74. godine izgrađena je savremena fabrika.
Snimljeno 1980. godine.
Banjalučka mljekara osnovana je 1953. godine. Građena je od 1954-56. godine a obnovljena je i proširena poslije zemljotresa 1969. godine. Nalazi su se u Ulici dr Mladena Stojanovića a u 2010. godini preradili zvanično posljednje litre mlijeka prije preseljenja u industrijsku zonu ”Aleksandrovac”, opština Laktaši.
Banjalučka mljekara šezdesetih godina prošlog vijeka.
Iako se u svijetu u to vrijeme sve više koristi švedski patent, poznati Tetra Pak, banjalučka mljekara i dalje koristi ”najzdraviju ambalažu” za svoje proizvode – staklo.
Tvornica obuće “Bosna”, osnovana 1938. godine kao mala radionica, prerasla je 1947. godine u tvornicu. Godine 1955. izvršena je značajna sanacija i dogradnja tvorničkih pogona u Kozarskoj ulici (danas Ulica Skendera Kulenovića), na mjestu na kojem se danas nalazi štamparija “Glasa Srpske”. Između 1970. i 1974. godine izgrađeni su novi proizvodni pogoni u Pionirskoj ulici. Snimljeno 1980. godine.
Fabrika celuloze, osnovana je 1954. godine, a prvi fabrički pogoni građeni su između 1955. i 1957. godine. Između 1970. i 1981. godine izgrađeni su brojni novi proizvodni pogoni koji su poslovali u sastavu SOUR “INCEL”. Snimljeno 1979. godine.
Fabrika vode u Desnoj Novoseliji, građena 1974-75. godine u drugoj fazi rekonstrukcije vodovodne i kanalizacione mreže
Prvi jugoslovenski konvertor za topljenje čelika, postavljen u krugu Livnice čelika, potiče iz ratnih reparacija. Korišćen je između 1938. i 1964. godine.
(Nastaviće se…)
eTrafika.net/fb Istorija Banjaluke