„Šta vi mislite, ima li gore nekoga? Gdje? U svemiru. U Boga vjerujete? Vjerujem u ono što vidim, a Boga tamo nisam vidio.“ (citat iz filma)
Piše: Vedran Grahovac
Virus korona poremetio je i uticao na mnoge društvene sfere, pa tako i film. Mnoga filmska ostvarenja nisu imala uobičajene premijere i njihova bioskopska distribucija jednostavno je odgođena. Uprkos tome, mnogi filmovi su se pojavili na raznim online platformama i uspjeli naći put do publike i kritike. To je slučaj i sa „Sputnikom“ jednim od najgledanijih filmova u Rusiji ove godine, koji je baš zahvaljujući video platformi uspio naći put do publike i van granica Rusije.
Radnja filma prati dva astronauta koji se vraćaju iz svemira na Zemlju. Oni se prizemljavaju van protokola, jedan od njih umire, dok se drugi ne sjeća kako mu je kolega umro i šta je pošlo po zlu. Problem je u tome što Konstantin Vešnjakov, jedan od njih, u svom tijelu nosi stvora, oblik života nepoznat ljudima, koji noću izlazi iz njega. Konstantina šalju na naučno-istraživački institut u Kazahstan gdje postaje predmet istraživanja, manipulacija i najviša državna tajna. Stvari se mijenjaju kada u institut dolazi priznata neuropsihijatrica Tatjana koja otkriva užasnu istinu, zbližava se sa Konstantinom i ne pristaje na to da bude dio nakaradnog državnog aparata koji je spreman na sve.
Za razliku od mnogih filmova ovog žanra ovdje se radnja, izuzev prvih nekoliko minuta, uopšte ne odvija u svemiru nego je fokus na posljedicama boravka u njemu, koje su i više nego jezive. Te posljedice su neminovan slijed događaja i svjedoče činjenici šta je sve država, odnosno, šta su sve oni sa „vrha“ spremni uraditi za takozvane više nacionalne ciljeve. U tim interesima narodni heroji su samo iluzija za javnost željnu senzacija, ali i žrtve i pijuni na šahovskoj tabli kao projekciji svega onoga šta je država. U ovom slučaju, surova, brutalna i spremna da građane tretira kao svoje vlasništvo praveći od njih eksperimente i „slučajeve“.
Gledajući dešavanja u zatvorenom naučno-istraživačkom institutu u Kazahstanu, upoznajemo se sa mračnom stranom države i naučnim krugovima u kojima pojedinci „igraju“ svoju igru mimo svih protokola i propisa. Nerijetko, svojim potezima ponekad i bolesnim ambicijama stavljaju se u ulogu Boga krojeći sudbine čestitih i zaslužnih građana svoje zemlje. U taj nakaradni, mračni i zatvoreni sistem iznenada dolazi Tatjana koja shvativši šta se dešava odlučuje da se suprostavi svemu onome što vidi. Zapravo, jedina ona Konstantinovom problemu pristupa ljudski pokušavajući da ga spasi i istrgne iz kandži vojno-nacionalne mašinerije.
Kroz priču o „stvoru“ reditelj Abramenko se između ostalog bavi ljudima i onim što oni zapravo jesu. Suočavajući se sa nečim njima nepoznatim i nerazumljivim najčešće pokazuju svoju pravu stranu. Tada su agresivni i nasilni i misle da su iznad svih koji nisu ljudi. U tom smislu “Sputnik“ govori o jednoj specifičnoj komunikaciji, pokušaju njenog shvatanja i funkcionisanja. Ta komunikacija se vodi na relaciji Konstantin-„stvor“ i pokretač je svega što gledamo u filmu. Sa jedne strane Konstantinu je stvor problem, a sa druge strane upravo ga on održava u životu i defakto je dio njegovog bića. I upravo ta ideja o dva bića kao jednoj cjelini jeste jedan od glavnih motiva koji je reditelj mogao da obrađuje i više, ali se ipak odlučio širi ugao polazeći od samog sistema, državnog aparata, pa sve do pojedinca u okviru sistema.
U mnoštvu skupih naučno-fantastičnih filmova koji su posljednjih godina smimljeni u Rusiji i koji su nerijetko bili samo kopija Holivudskih ostvarenja, „Sputnik“ donosi priču u formi koja je više nalik nezavisnim dramama nego blokbasterima. Iako ideja nije pretjerano origanalna, ipak ima koncept od kog polazi, a koji je gledaocima predstavljen na vrlo mračan, atmosferičan i tjeskoban način. Ovaj film nije remek-djelo niti najbolje što smo imali prilike gledati iz Rusije, ali je svakako film vrijedan gledanja i predstavlja iskorak u žanrovskom smislu, bar što se tiče ponude koja nam dolazi iz Rusije.
Godina: 2020
Država: Rusija
Režija: Egor Abramenko
Scenario: Oleg Malovichko, Andrei Zolotarev
Uloge: Oksana Akinshina, Fedor Bondarchuk, Pyotr Fyodorov, Anna Nazarova
Žanr: naučna fantastika
Trajanje: 113 minuta
https://www.youtube.com/watch?v=jLn2xeJgQeM&t=39s