Svjedoci smo vjerovatno najveće emigrantske krize na ovim prostorima od Drugog svjetskog rata, ali u planetarnim razmjerima radi se još o relativno malom pokretu stanovništva.
Tokom duge ljudske istorije dogodilo se nekoliko zaista epohalnih seljenja ljudi, počevši od plemena koja su se iz Afrike počela širiti cijelim svijetom, pa preko prelaska okeana i velikih hunskih invazija. A tokom petstotinak godina dogodilo se nekoliko gigantskih egzodusa, koji su uveliko odredili i našu sadašnjost.
Naseljavanje Sjeverne Amerike
Enciklopedija Britanika kao najveću migraciju u ljudskoj istoriji prepoznaje takozvanu Veliku atlantsku migraciju kojom se od 1820. do 1980. godine iz Evrope u Sjevernu Ameriku, prvenstveno SAD, preselilo čak 37 miliona ljudi. Ova seoba naroda odvijala se u dva velika talasa, od kojih je svaki imao bar po petnaestak miliona ljudi. Prvi se odvijao sredinom 19. vijeka i glavni uzrok je bila ogromna glad koja je zavladala sjevernim i zapadnim dijelovima Evrope. U to vrijeme izbjeglice su uglavnom bili Irci, Nijemci i Holanđani.
Drugi talas uslijedio je na prelazu iz 19. u 20. vijek, a razlog je bio isti: neimaština, glad, sukobi. Ovaj put emigraciju su činili uglavnom stanovnici jugoistočne i istočne Evrope, među kojima i veliki broj ljudi iz naših krajeva.
Uticaj ovih seoba se osjeti i danas, pogotovo u sferi italijanske, irske, njemačke, ruske i drugih manjinskih grupa koje i dalje njeguju neke svoje običaje i tradicije, a njihovi su članovi izuzetno čvrsto povezani unutar same zajednice. Zahvaljujući tome neki gradovi su stereotipno prikazani kao etničke varijante svoje emigracije, kao što je to, na primjer, “irski” Boston.
Evropske seobe nakon Drugog svjetskog rata
Nakon Hitlerovog pada i kraja Drugog svjetskog rata, započela je migracijska noćna mora čije se posljedice osjete i danas. Kako su Rusi, Amerikanci i ostatak saveznika izdijelili Evropu, tako su izdijelili i njeno stanovništvo.
Najgore su prošli Nijemci naseljeni na područjima Poljske, Ukrajine, Čehoslovačke i drugih zemalja Istočnog bloka, a čak 16,5 miliona protjerano je u Njemačku.
Sadašnja saznanja prepoznaju taj proces (ekspulsija) kao najveće etničko čišćenje u pisanoj ljudskoj istoriji, a procjenjuje se da je život izgubilo od 500.000 do tri miliona ljudi. S druge strane počeo je veliki povratak izbjeglica, pogotovo Poljaka, kojih je bar četiri miliona vraćeno na teritorije njihove domovine, a u manjem broju na isti način vraćen je dio stanovništva iz drugih krajeva Evrope koji su zbog straha od nacista morali napustiti svoje domove.
Podjela Indije i muslimansko-hinduističke seobe
Nakon što su ih muzli nekoliko stotina godina i na njihovoj grbači gradili svoje prebogato carstvo,
Britanci su sredinom prošlog vijeka, poslije nekoliko stotina godina tlačenja i eksploatacije Indije, napokon morali priznati nezavisnost te zemlje. U tom procesu 1947. godine teritorija je podijeljena na dva dijela – muslimanski Pakistan i hinduističku Indiju. Ovakva gruba podjela (ili je to bio plan Britanske Imperije?!) uzrokovala je netrpeljivost i krvave sukobe pripadnika dvije velike i u tom području izuzetno nasilne vjerske grupe, a konačna posljedica je čak 14,5 miliona raseljenih ljudi, u oba smjera.
Budući da su se ove seobe odvijale u relativno kratkom periodu, ni novonastali nezavisni Pakistan ni Indija nisu imali infrastrukturu i znanje kako da to riješe na kvalitetan način tako da je došlo do velikih društvenih nemira, gladi, siromaštva i na kraju krvoprolića, koje je rezultiralo s oko milion poginulih (samo tada) i 12 miliona onih koji su ostali bez krova nad glavom.
Ono što je daleko važnije jeste to da sukobi između ove dvije strane ne jenjavaju ni nakon 70 godina, pa su dvije države tehnički i dalje u ratu. Kada se u cijelu tu priču uvede i Kašmir koji već decenijama traži suverenitet… može se reći da su Britanci ” dobro skuvali kašu”.
Prekookeanska trgovina robljem
Današnje SAD nastale su, rasle i u silu se pretvorile velikim dijelom i zbog priliva besplatne radne snage iz Afrike, koju su u okovima prevozili brodovima u periodu od 16. do 19. vijeka. Istoričari se ne mogu složiti o kojim je tačno brojevima riječ, ali kompromis je uspostavljen između devet i 12 miliona ljudi, s time da neki idu toliko daleko da dupliraju navedene brojeve. Posebno je šokantno što između 10 i 20 odsto robova koji su krenuli iz Afrike nikada nije došlo do Sjeverne Amerike, a one koji bi preminuli putem jednostavno su bacali u okean.
Ovo je i dalje rak-rana američke unutrašnje politike, pa tako, s jedne strane, imamo borce za ljudska prava koji ne dopuštaju današnjoj “bijeloj Americi” da zaboravi zločine koji su počinjeni nad afričkim robovima, dok su s druge strane rasisti koji se i sada smatraju superiornijima nad tamnoputim zemljacima.
Iako je ropstvo u SAD i službeno ukinuto prije tačno 150 godina, teret ove ogromne mrlje će, nažalost, morati nositi i nadolazeće generacije.
Povratak Jevreja u Izrael
Iako se radi o relativno maloj i slabo naseljenoj državi, Izrael je opštepoznat kao problematično područje na koje jedino pravo polažu Jevreji. Otkada je rimski car Hadrijan, nakon njihovih ustanaka, prognao Jevreje s tog područja stvorivši od njih “dijasporu”, od tada traje “alijah”, odnosno nastojanje ovog naroda da se vrati u svoju pradomovinu.
Stvari postaju ozbiljne 1882. godine kada dolazi do masovnog buđenja svijesti o povratku, a ključni događaj zbio se 1948. godine kada jevrejska emigracija uz pomoć prvenstveno SAD i Velike Britanije osniva državu Izrael na području koje su do tada uglavnom naseljavali Palestinci. Palestina je tada slijedom političkih igara prestala da postoji, a od početka “alijaha” do danas nazad je stiglo oko 3,6 miliona ljudi, od čega milion u posljednjoj deceniji 20. vijeka.
Press Express