Na prostorima bivše Jugoslavije intenzivan razvoj hotelijerstva počinje u drugoj polovini 19. vijeka. Prvi hoteli otvarali su se uglavnom u velikim gradovima. U Beogradu je, na primjer, na početku 20. vijeka bilo više od 20 hotela.
Piše: Dragan Antić
Prvi beogradski hotel zvao se „Kod jelena“ (kasnije „Staro zdanje“), a otvoren je 1843. godine. Zagreb je svoj prvi hotel dobio samo godinu kasnije, 1844. Tada je počeo sa radom hotel „Pruckner“, čije je ime poslije promijenjeno u hotel „Royal“. U Sarajevu je prvi moderan hotel podignut 1882. godine. To je hotel Evropa koji i danas radi. I nije jedini stari hotel koji je uspio da opstane do današnjih dana, jer širom nekadašnje SFRJ brojni su hoteli koji se mogu pohvaliti tradicijom dužom od jednog vijeka, a koji i danas pružaju vrhunske hotelske usluge. Mi ćemo vam predložiti neke od njih.
Hotel Kvarner, Opatija
Posljednjih decenija 19. vijeka Opatija postaje popularna destinacija među članovima austrijske vladarske porodice i među austrijskim plemstvom, što je vjerovatno glavni razlog zbog čega je baš u njoj podignut prvi hotel na istočnoj jadranskoj obali. Hotel Kvarner, otvoren 1884. godine, i danas uspješno posluje. To je najstariji hotel na hrvatskom primorju i jedan od najstarijih hotela u Hrvatskoj. U Kvarneru su boravile mnoge slavne ličnosti, većinom evropski plemići i članovi kraljevskih porodica. Ovaj hotel bio je omiljeno mjesto za odmor austrijskog cara Franca Jozefa i čuvene plesačice Isidore Dankan. Tokom 13 decenija svog postojanja, hotel je više puta proširivan, a za svoj 130. rođendan, 2014. godine potpuno je rekonstruisan, ali je izgled njegovog eksterijera u neoklasičnom stilu sačuvao svoju autentičnost. Velelepna kristalna dvorana, jedan od simbola Opatije, prostrana terasa sa pogledom na more i enterijer čiji raskošni detalji daju uvid u slavnu prošlost hotela, opčiniće svakoga. Hotel Kvarner u Opatiji, danas je označen sa 4 zvjezdice i smatra se nezaobilaznim mjestom za svakog gosta Opatije.
Hotel Palas, Portorož
Hotel Palas sagrađen je za vrijeme austrougarske vladavine, kao turistički objekat najvišeg ranga. Portorož je tada bio jedno od najposjećenijih ljetovališta i lječilišta Jadrana, uz italijanski Grado, venecijanski Lido i hrvatsku Opatiju. Kada je otvoren 1910. godine, hotel Palas Portorož je bio najveći i najljepši hotel Jadrana, karaterističan po kombinaciji arhitektonskih stilova sa dominatnim elementima bečke secesije. Od 1980. godine nekoliko puta je zatvaran, da bi nakon trogodišnje obnove ponovo krenuo sa radom 2008. godine, kao dio grupacije Kempinski i Istrabenz hoteli Portorož. Hotel Kempinski Palas je u svojo bogatoj istoriji bio domaćin mnogim državnicima, ali i umjetnicima. U njemu su se često gostili Tito, Ivo Pogorelić, Rita Pavone, Mikis Teodorakis, Sofia Loren, Marčelo Mastrojani, Jul Briner Orson Vels…
Hotel Imperial, Dubrovnik
Još jedan istorijski hotel sa hrvatskog primorja je Hotel Hilton Imperial. Podignut je 1897. godine, kao najluksuzniji objekat u to vrijeme, ne samo u Dubrovniku nego i širom Jadrana. Tokom svoje stodvadesetogodišnje istorije dubrovački Imperial bio je naročito popularan među političkom i privrednom elitom, rado su se u njemu gostili razni grofovi, članovi vladarskih porodica, generali, advokati, biznismeni, kao i predstavnici intelektualnog svijeta. Ovdje je nekada odsijedao irski književnik Džordž Bernard Šo, ali i britanski kralj Edvard Osmi. Svoju visoku reputaciju hotel Hilton Imperijalt je zadržao do današnjih dana. To je visoko uslužan hotel, kategorizovan sa pet zvjezdica i jedan od najboljih hotela hrvatske obale.
Grand hotel Toplice, Bled
Početak priče o ovom hotelu vraća nas 160 godina unazad. Na mjestu današnjeg hotela 1854. godine podignut je hotel „Louisenbad“, koji je do 1919. godine promijenio više vlasnika, da bi tada dospeo u vlasništvo Jule Molnar. Ona je 1922. godine dala hotelu ime koje i danas nosi. Međutim, pošto je objekat bio u dosta lošem stanju, umjesto renoviranja, Jula Molnar je srušila stari i podigla potpuno novi hotel koji je otvoren 1931. godine. Ubrzo nakon otvaranja Hotel Toplice stekao je ogromnu reputaciju i pretvoren je centar okupljanja tadašnje elite. Tada je vila Suvobor bila ljetna rezidencija kralja Aleksandra Karađorđevića, pa su se mnogi politički i diplomatski sastanci održavali u Bledu. Poslije Drugog svjetskog rata u vili Suvobor često je boravio Tito, koga su takođe posjećivale diplomate iz čitavog svijeta, pa je Bled nastavio da bude epicentar političkog života. Danas Grand hotel Toplice ima status ednog od najboljih malih hotela na svijetu. Zlatna knjiga hotelskih gostiju sadrži potpise mnogih velikih imena. Ovo su neki od njih: Vivijen Li, Majkl Mur, Karlo Ponti, Artur Miler, Pablo Neruda, Klif Ričards, Pol Makartni, Bobi Fišer, Gari Kasparov, Princ Čarls, Ban Ki Mun, Redžepi Erdogan..
Hotel Moskva, Beograd
Lociran na Terazijskom platou u srcu grada, hotel Moskva je jedan od simbola današnjeg Beograda i jedan od njegovih najvećih arhitektonskih dragulja. U godini pred nama hotel Moskva slavi jubilej – 110 godina od svog otvaranja. Sazidana po arhitektonskom planu Jovana Ilkića u ruskom secesionističkom stilu, Moskva je počela sa radom 1908. godine, kada ju je svečano otvorio kralj Petar Prvi Karađorđević.
Nije prošlo puno vremena od otvaranja, a Moskva je postala epicentar okupljanja viđenijih ljudi u gradu, ali i mnogih poznatih ličnosti koje su dolazile u Beograd. Kafeterija hotela Moskva očevidac je mnogih važnih događaja iz srpske i balkanske istorije. Između dva svjetska rata u Moskvu je često navraćao Miloš Crnjanski; u njoj je vrijeme provodio i Maksim Gorki, Vako Popa je znao da satima sedi i ispija kafe u Moskvi, a Ivu Andrića je uvijek čekao rezervisan sto. Još jedan veliki nobelovac, Albert Ajnštajn bio je gost Moskve. Ovaj znameniti hotel ugostio je i mnoge filmske zvjezde: Nikitu Mihalkova, Alfreda Hičkoka, Bernarda Bertolučija, Džeka Nikolsona, Roberta De Nira, Breda Pita, Kirka i Majkla Daglasa, Milu Jovović, Vanesu Redgrejv… I muzičari su rado posećivali Moskvu. Neki od njih su Rej Čarls, Iv Montana i Lučano Pavaroti. Najzad, i mnogi političari i državnici takođe su vrijeme provodili u Moskvi. Da pomenemo samo neke od njih: Josip Broz, Leonid Brežnjev, Ričard Nikson, Indira Gandi…