„Jedina osoba koja stoji na tvome putu si ti!“ (citat iz filma)
Piše: Vedran Grahovac
Postati „mejnstrim“ i istovremeno praviti kvalitetne filmove koji pritom solidno i zarađuju nije baš lako, a naročito kada govorimo o Holivudu. Godinama unazad nešto slično polazi za rukom Darrenu Aronofskom, jednom od najboljih reditelja u Americi. Gotovo pa redovno njegovi filmovi privlače veliku pažnju i o njima se naširoko diskutuje. „Rekvijum za snove“, „Fontana života“, „Rvač“ i „ Majka“ samo su neka od ostvarenja ovog priznatog reditelja koji se neretko bavi provokativnim i ne baš veselim temama. Dve hiljade i desete godine snima „Crnog labuda“(Black swan), jedan od svojih najboljih filmova, koji osvaja jednog Oskara, mnoštvo drugih nagrada i dobija pohvale kritike i publike.
Radnja filma prati poznatu i priznatu baletsku trupu koja se sprema za novu sezonu i izvođenje čuvenog Labudovog jezera. Zamisao Leroya, prvog čoveka ovog ansambla, jeste da ova postavka bude inovativna i totalno drugačija od svih ranijih verzija. Specifičnost njegove postavke sastoji se u tome da jedna osoba igra belog i crnog labuda, odnosno kraljicu labuda. Ta osoba u sebi mora imati dva karaktera koji su pritom totalno različiti. Kao jedna od idelanih za ulogu belog labuda jeste Nina, sinonim za savršenstvo, samodisciplinu, nežnost i dobrotu. Ono što joj Leroy zamera jeste to da u sebi nema osobine koje odlikuju crnog labuda, odnosno strast, sposobnost zavođenja, drskost i određenu dozu bezobrazluka. Nakon godina požrtvovanosti i rada, Nini se po prvi put pruža prilika da dobije istinsku važnu i veliku ulogu o kojoj mnogi sanjaju ceo život. Da bi dobila tu ulogu moraće probuditi svoju mračnu stranu ili bar pokušati verno dočarati sve ono što poseduje lik crnog labuda.
Smestivši radnju u okvire baletskog sveta, Aronofsky nam donosi i više nego mračan prikaz baleta kao profesije i svega onoga što taj poziv prati. Iako samo naizgled čist i pitom, taj svet kada se ugase svetla, iza pozornice zapravo je gladijatorska arena puna sujete i raznih podmetačina. U tom svetu vlada borba za svaku ulogu i često se za njihovo dobijanje ne biraju sredstva. Ta „arena“ neretko je surovija od mnogih drugih „krvavih“ sportova u kojima još uvek vladaju određene etičke i profesionalne norme koje se u baletskom svetu znaju često kršiti, bar kad taj svet kreira Aronofsky.
Mračne strane ovog sveta mi upoznajemo kroz lik Nine i iz njene perspektive dobijamo uvid onog ličnog i emotivnog naspram kolektiva koji je okružuje. Taj kolektiv vrlo često ne prašta i zapravo se raduje svakoj njenoj grešci. S tim u vezi, „Crnog labuda“ prvenstveno moramo posmatrati kao priču o pojedincu, njegovom putu do uspeha, ali i načinu na koji se on nosi sa tim. A taj put, bar u Nininom slučaju, jednak je paklu, destruktivan i jeziv. Pre svega, to je borba sa samim sobom i unutrašnjim demonima kao neizostavnim preprekama na „putu do zvezda“. U Nininom slučaju te zvezde su na dohvat ruke, ali opet kilometrima daleko. Na tom putu do uspeha jedina osoba koja nam stoji kao prepreka jesmo mi sami. Lik Nine kao temelj ovog ostvarenja Aronofsky koristi da prikaže ono što zovemo drugom stranom medalje. Ta najčešće mračna strana medalje zapravo je ona koju zna samo pobednik i onaj koji dolazi na vrh. Problem sa tim vrhom kao i mnogim vrhovima je taj što on ima cenu koja često zna biti previsoka, bar za ono što dobijamo zauzvrat.
Takođe, „Crni labud“ prvenstveno govori o veri u sebe, snovima i stremljenju ka njima. Neretko, to stremljenje praćeno je ne baš prijatnim posledicima, kao što su bol, samoća i psihička rastrojstva. Zapravo, ceo film je priča o psihičkom stanju jedne osobe koje se intenzivira, koje je srazmerno pritiscima i onome što zovemo teret slave. To psihičko rastrojstvo Aronofsky uspeva da dočara prikazujući nam stvarnost, fantaziju i snove u okviru jedne celine. Konstantno mešanje fantazije i stvarnosti kod Nine, ogledalo je njenog vrlo kompleksnog psihičkog stanja, ali i ponora u koji tone sve dublje.
Lik Nine maestralno je odigrala Natalie Portman. Vidno smršavši, uspeva da dočara lik devojke koja prolazi neverovatan put transformacije karaktera. Taj karakter mešavina je čednosti koji prerasta u agresiju i destrukciju, stvarajući od nje pravog crnog labuda. Upravo za lik Nine Portmanova osvaja „Oskara“ za najbolju žensku ulogu, ali i mnoge druge nagrade poput „Zlatnog globusa“. Pored nje, treba pomenuti epizodnu ali upečatljivu rolu Mile Kunis u ulozi Lily. Lezbijska, sada već čuvena scena Nine i Lily, pominjana je puno puta od 2010. godine i nalazi se na mnogim filmskim listama kada je reč o najboljim erotskim i lezbijskim scenama. Takođe, treba pomenuti i pohvaliti lik Leroya koga vrlo upečatljivo tumači Vincent Cassel.
Ostajući veran svom provokativnom stilu Aronofsky i ovog puta snima vrlo kvalitetan, mračan i na trenutke potežak film. Odlično režiran „Crni labud“ je bogat sjajnom fotografijom i pun sitnih, majstorski snimljenih detalja koji potvrđuju talenat Aronofskog. Iako u drugom delu vrlo često postaje sklon preterivanju krećući se na granici patetike i kiča, ipak uspeva da zaokruži film šaljući nam vrlo jasnu i direktnu poruku. Na kraju, treba reći da je Aronofsky zajedno sa filmovima koje snima svakako potreban Holivudu, ali i publici van granice Amerike.
Godina: 2010.
Režija: Darren Aronofsky
Scenario: Mark Heyman, Andres Heinz i John J.McLaughlin
Uloge: Natalie Portman, Mila Kunis, Vincent Cassel, Barbara Hershey, Winona Ryder
Žanr: drama
Država: Sjedinjene Američke Države
Trajanje: 108 minuta