U Republici Srpskoj, prema podacima Zavoda za statistiku RS, utemeljenim na popisu iz 2013. godine, postoje četiri opštine sa manje od 500 stanovnika i njih šest u kojima živi manje od 2.000 ljudi. U takvim sredinama kulturni život se formira oko lokalnih kulturno-umjetničkih društava, a sportski oko fudbalskih klubova. Ipak, može i bolje i više, ali za to najčešće nema ni para ni snage.
Piše: Goran Dakić; Naslovna fotografija: MVphotography – Fotobaza.ba
Mještanin Šekovića, Savo Vlačić, kaže da male sredine često nisu u fokusu velikih medija čak ni kada postoje povodi za to. Dodaje da je mnogo talentovanih mladih sportista u njegovoj opštini, koja broji oko 8.000 stanovnika, ali se oni, kako kaže, „ne vide“.
„Košarkaši seniori su ušli u plejof za takmičenje u prvoj ligi Republike Srpske. Ali o tome niko nije napisao niti jednu jedinu riječ. Samo je poneko nešto saopštio na društvenim mrežama“, kazao je Vlačić.
On dodaje da je tekvondo ekipa iz Šekovića među najboljim tekvondo ekipama u Bosni i Hercegovini u posljednjih dvadeset godina. Stonoteniseri su prvaci BiH, ali ni o njima niko ne piše, čak ni lokalni i regionalni mediji.
„Naš fudbalski klub je bio prvi u trećoj ligi, ali nije imao para za naredni rang takmičenja, pa su to mjesto prepustili Fudbalskom klubu ‘Bratunac’ koji je ‘upao’ u drugu ligu sa pete pozicije. Stranke imaju svoje interese, tako da sportski kolektivi uglavnom muku muče sa finansiranjem, ali i sa ‘vidljivošću’ u medijima. A Šekovići su zaista opština sa mnogo talentovanih sportista“, kazao je Vlačić za naš portal.
Narodni poslanik Dragan Galić, koji takođe živi u Šekovićima, ističe da pored sportskih, u njegovoj opštini ima i kulturnih događaja.
„Najznačajniji kulturni objekat je Dom kulture ‘Vladika Nikolaj’ gdje se nalazi i biblioteka. U našoj opštini djeluje KUD ‘Sveti Đorđe’. Imamo i fudbalski, košarkaški klub i stonoteniski klub. Kad ima više sportova, odmah je bolje. Nedostaju nam grantovi. Nama bi i četiri-pet hiljada maraka bilo dovoljno. To treba da se dâ malim sredinama. Tehnike i tehnologija donose mnogo problema, jer mladi nemaju vremena za sport od mobilnih telefona“, kaže naš sagovornik.
Načelnik Berkovića Nenad Abramović kaže da se kultura u ovom mjestu zasniva na aktivnostima lokalne biblioteke i područnog odjeljenja Srpskog kulturnog društva „Prosvjeta“. U biblioteci se, dodao je on, nalazi prostor u kojem se „održavaju kulturni događaji“. U Berkovićima se nalazi i novoizgrađeni parohijski dom sa stotinu mjesta.
„Imamo sportsku dvoranu u kojoj se održavaju časovi fizičkog vaspitanja za učenike osnovne i srednje škole. Imamo samo jedan registrovani sportski kolektiv. U pitanju je džudo klub ‘Berkovići’ koji je pronio slavu naše opštine. Neki naši takmičari su osvajali i evropske medalje. Pokušavamo da formiramo i košarkaški i rukometni klub za mlađe kategorije, ali tek treba da vidimo da li će biti nešto biti od toga“, rekao je Abramović.
Trener džudo kluba „Berkovići“ Jovo Samardžić kaže da je izuzetno teško voditi klub u maloj sredini. Postoje, kaže on, određeni faktori koji negativno utiču na otvaranje klubova u malim opštinama. To je, prije svega, razuđenost prostora.
„Berkovići nisu grad. To je mala varošica koja ima 50 do 100 kuća. Malo je djece i teško je napraviti veću grupu. S druge strane, opština ima oskudna finansijska sredstva, a onome ko želi da se takmiči, da putuje i da napreduje, potrebne su pare. Što je veći napredak, potrebe za finansijama su veće“, rekao je Samardžić.
On kaže da njegovih učenika ima po čitavoj Bosni i Hercegovini. U Berkovićima, dodaje on, više nema srednje škole i mladi odlaze u veće sredine.
„Na prošlom prvenstvu BiH gotovo pola medalja su odnijeli moji takmičari ili oni koji su ponikli u mom klubu. Ali u Berkovićima nema sporta osim džudoa. Džudo je bio jedini sportski kolektiv u našoj opštini. Sada imam tridesetak članova, ali taj broj se smanjuje. Razvio sam džudo u Hercegovini. Otvorio sam klubove u Gacku i Bileći. Ukupno imam 130 članova i mislim da je to izuzetan broj“, rekao je Samardžija.
Direktor CKPD „Prosvjeta“ u Rudom je Ilija Lučić. On kaže da je Centar nosilac kulturnih dešavanja. Pandemija virusa korona je jedno vrijeme sve kulturne događaje u Rudom svela na minimum, ali se stvari, kako kaže, vraćaju u normalu.
„Naše kulturne aktivnosti su ustaljene. Zadovoljni smo i sadržajem i kvalitetom s obzirom na finansijske uslove. ‘Vidakovićevi dani’ su tradicionalna kulturna manifestacija koja se organizuje od 2000. godine. Ovom manifestacijom podsjećamo ove i buduće generacije na djelo i život Miloša Vidakovića. ‘Vidakovićevi dani’ je manifestacija koja ima bogat kulturni sadržaj iz oblasti književnosti i likovne umjetnosti“, kazao je Lučić.
Ženski odbojkaški klub „Rudo“ je osnovan 1970. godine i u protekloj sezoni takmičio se u drugoj ligi Republike Srpske. Klub okuplja oko 70 igračica: u školi odbojke ima 30, u pionirskoj ekipi 25, a u prvom timu njih 16.
Fudbalski klub „Rudo“ osnovan je 1957. godine i u protekloj sezoni takmičio se u trećoj regionalnoj ligi i sezonu završio na četvrtom mjestu. Karate sekcija „Rudo“ osnovana je 1996. godine i broji preko 40 članova.
Istočni Drvar spada u red izuzetno nerazvijenih opština. Na popisu stanovništva iz 2013. godine u Istočnom Drvaru je popisano 79 osoba. Uprkos tome, načelnica Milka Ivanković kaže da je ova opština „na visokom nivou kulturnog razvoja“.
„Na tom smo nivou bili i ostali. Mi smo dio drvarske opštine i to je jedno te isto. Ovo gore je istok, a ono dolje je federalni Drvar. Dijelimo kulturne i sportske sadržaje. Opština Istočni Drvar podržava svaku manifestaciju u Drvaru“, kazala je Ivanković.
Ona kaže da je Istočni Drvar prisutan na kulturnim i sportskim priredbama u Drvaru i moralno i finansijski. Opština stipendira 15 srednjoškolaca i studenata.
„Naša djeca idu u srednju školu Drvar, eventualno u Ribnik, a studiraju mahom u Banjaluci. Nemamo mi taj problem entitetske linije. Svi smo povezani. Pa i u kulturnom i u sportskom smislu. Podržavamo rad KUD ‘Mira Lukač’ koje je osnovano 1924. godine i koje raspolaže sa preko 20 koreografija narodnih igara“, istakla je Ivanković.
Poslanik u Narodnoj skupštini RS Mijo Perkunić dolazi iz Pelagićeva. Opštinsko sjedište, kao i sama opština, ime su dobili po poznatom srpskom prosvjetitelju sa kraja 19. vijeka Vasi Pelagiću. Vasa Pelagić je, kaže Perkunić, rođen u Gornjem Žabaru 1833. godine, a i danas veliki broj prosvjetnih i kulturnih institucija u RS nosi njegovo ime.
„Među njima je i Kulturno-umjetničko društvo ‘Pelagić’ koje nastupa širom Republike Srpske i Srbije. Pelagićevo ima i dugu odbojkašku tradiciju. Lokalni klub se nekada takmičio i u Premijer ligi BiH, ali je sada sve to u laganom padu. Imamo i dva fudbalska kluba, ali je Pelagićevo prvenstveno odbojkaško mjesto“, kazao je Perkunić.