“Je li Isus gradio zidove? Njegovo lice je lice milosti. Što je veći grešnik toplija je dobrodošlica. Milost je dinamit koji ruši zidove.” (citat iz filma)
Piše: Vedran Grahovac
Godinama unazad navikli smo da platforma Netflix pomera granice kako u serijskoj tako i filmskoj produkciji. Ove godine, upravo Netflixovi filmovi prednjačili su po broju nominacija za Oskara kojih je sve ukupno bilo 24. „Dvojica papa“ (The two Popes) jedan je od filmova ove produkcije koji je osvojio tri nominacije za Oskara iako na kraju nije uspeo osvojiti niti jednog. Film u režiji brazilskog sineaste Fernanda Meirellesa, najpoznatijeg po kultnom filmu „Božji grad“ prošao je poprilično zapaženo i pobrao pohvale kritike i publike.
Radnja filma smeštena je u Vatikan u period dok je papa bio Benedict 16. Uporedo sa njegovim imenovanjem i papovanjem, kako kroz flešbekove tako i sadašnjost, upoznajemo i kardinala Jorgea Bergoglia. Nakon odluke da ode u penziju, on odlazi kod svog „šefa“ Benedicta u Vatikan kako bi mu ovaj potpisao papire i ispunio formalne uslove za prestanak vršenja njegove dužnosti. Iako po stavovima i svojim filozofijama dijametralno različiti, njih dvojica se zbližavaju i njihov susret u Vatikanu od jedne tehničke posete postaje susret od istorijske važnosti. Susret nakon čega će se doneti odluka o istorijskoj ostavci pape Benedicta i začeti ideja da novi papa bude Bergoglio, odnosno kasnije papa Franjo.
Spajajući stvarne događaje i fikciju, Meirelles se bavi istorijski važnim događajem na jedan donekle neuobičajen način. Ta neuobičajenost zapravo se ogleda u kontekstu u koji je reditelj pozicionirao junake ovog filma. Dvojicu kardinala on najčešće prikazuje van onih oficijelnih okvira od kojih su uglavnom sačinjeni njihovi radni dani. Zapravo, Meirelles nam nudi prikaz dva sasvim obična čoveka koji i pored funkcija imaju sve ono što i obični ljudi. Svoje sumnje, moralne dileme, strahove i sve ono sa čime se susreće svako od nas. Bio on činovnik, kardinal ili pak papa.
Bazirajući se na stvarne razgovore dvojice kardinala, scenarista i reditelj ovog filma nude nam prikaz jedne debate i dijaloga koji čini suštinu ovog filma. To je dijalog dve filozofije i neretko dijametralnih pogleda na crkvu, njenu ulogu i put kojim bi ona trebala ići. Zapravo, prikaz je ovo debate jednog progresivca naspram jednog konzervativca. Iako drugačiji, sa vrlo izraženim stavovima, proći će put konstruktivne i argumentovane rasprave uvažavajući tuđa mišljenja i stavove. Na neki način oni će se zbližiti i bez obzira na stavove usaglasiti svoje poglede na mnoga pitanja koja će biti od krucijalnog značaja za reformu katoličke crkve, nekih novih „vetrova“ u okviru nje, a koje će predvoti novi papa Franjo.
U tom pogledu „Dvojica papa“ govori o vrlo značajnom i u mnogim segmentima ključnom momentu katoličke crkve. Momentu kao prekretnici koji je zapravo njeno suočavanje sa samom sobom, mnogim tradicionalnim uverenjima i konzervativnim stavovima, a na koje je novi papa gledao iz jedne drugačije perspektive. Isto tako, „Dvojica papa“ nam prikazuje jednu drugu, intimnu stranu Vatikana. Svega onoga što se dešava iza svetih zidina i službenih prostorija u kojima se kreira politika crkve. Taj svet upoznajemo kroz dve vrlo specifične i bitne ličnosti, od kojih je jedan papa, a drugi to tek treba postati.
Pored događaja vezanih za „preuzimanje“ papske stolice ovaj film je i priča o životnom putu kardinala Bergoglia koji će kasnije postati papa. Taj put bio je pun uspona i padova, duhovnih previranja, ali i raznih kontroverzi, a vezanih za delovanje Bergoglia u okviru Jezuitskog pokreta. Njegov život, a naročito mladost, reditelj nam prikazuje u okviru sporadičnih flešbekova ne opterećujući nas mnogo njima, fokusirajući se ipak na odnos dva kardinala.
Pored vizuelne lepote, a koju čine enterijeri i građevine u okviru Vatikana, a i sama fotografija, kao jedan od najboljih segmenata ovog ostvarenja treba pomenuti glumački tandem Anthony Hopkins i Jonathan Pryce. Obojica u poznim i iskusnim glumačkim godinama, donose nam dve sjajne uloge. Glumeći kardinale, kroz vešto napisane dijaloge, pred gledaoce iznose svoje sumnje, dileme i mnoga druga pitanja vezana za crkvu, Boga i duhovnost uopšte. Upravo za ove role obojica su osvojili po nominaciju za Oskara. Kao jednu od zamerki mogli bi navesti činjenicu da se Meirelles ne bavi ozbiljnije raznim skandalima u okviru crkve, a najviše onim koji se odnose na pedofiliju. Zapravo, oni su prisutni u filmu u meri da se ovlaš spomenu, negde između redova, gotovo pa na margini. Sa druge strane, ovu činjenicu i ne moramo gledati kao manu s obzirom da namera reditelja zapravo nije ni bila bavljenje ovom temom, nego likom Bergoglia i onim što je prethodilo njegovom imenovanju.
Na kraju, možemo konstatovati da je „Dvojica papa“ sasvim dobar i korektno snimljen film. Neretko bogat duhovitim dijalozima koji čine veći deo filma zapravo je prijatan i neopterećujući za gledanje. Nepretenciozan i jednostavan nudi nam prikaz dve velike istorijske ličnosti iz drugačije perspektive. One perspektive za koju kažemo da je uvid u svet običnog čoveka ma koju god da on funkciju obavljao.
Godina: 2019.
Režija: Fernando Meirelles
Scenario: Anthony McCarten
Uloge: Anthony Hopkins, Jonathan Pryce, Juan Minujin, Cristina Banegas
Žanr: Drama
Država: Velika Britanija, Italija
Trajanje: 125 minuta