Davanje mita u označenim novčanicama najefikasniji je način borbe protiv korupcije i sličnih krivičnih djela jer kada neko uzme označene novčanice gotovo da ne postoji način da se kasnije odbrani na sudu. Međutim, problem nastaje kada iznos mita prevazilazi novac koji nadležni imaju na raspolaganju.
Piše: eTrafika.net
Posebno odjeljenje Republičkog javnog tužilaštva za korupciju, organizovani kriminal i najteže oblike privrednog kriminala posjeduje tajnu blagajnu za posebne operativne poslove o kojoj javnost, kako ističu, ne smije ništa da zna, a posebno ne koliko se novca nalazi u njoj, saznaje naš portal.
Korišćenje blagajne, kako se navodi u Zakonu, uređeno je posebnim Pravilnikom koji donosi glavni republički tužilac, a na prijedlog specijalnog tužioca.
Pomenuti Pravilnik predstavlja službenu tajnu pa postoji bojazan da bi se navođenje tačnog iznosa novca koji se nalazi u tajnoj blagajni, a namijenjen je za posebne istražne radnje, moglo smatrati kršenjem ovog zakona.
Prema Zakonu o suzbijanju korupcije, organizovanog i najtežih oblika privrednog kriminala navedeno je, između ostalog, i sljedeće:
(1) Posebno odjeljenje tužilaštva posjeduje blagajnu za posebne operativne poslove, čije se korišćenje uređuje posebnim pravilnikom koji donosi glavni republički tužilac, na prijedlog specijalnog tužioca.
(2) Pravilnik iz stava 1. ovog člana predstavlja službenu tajnu.
Odlično obaviješteni izvor našeg portala otkrio je za eTrafiku da novac koji je na raspolaganju specijalnom tužilaštvu nije dovoljan za milionske istrage, odnosno da se radi o manjem novčanom iznosu.
„Sve navedeno ide u prilog teorijama zavjere da su zakonodavci namjerno doznačili manje novčane iznose kako bi ’krupne ribe’ nesmetano obavljale milionski kriminal“, navodi naš izvor.
Posljednji slučaj koji je uspješno okončan zahvajući simulitvnom davanju mita jeste hapšenje dvoje banjalučkih policijskih inspektora sredinom februara ove godine. Tada su uhapšeni Jelena Florjan i Nenad Grujić koji su od jednog direktora pokušali iznuditi novac. Lisice na ruke su im stavljene kada su od njega uzeli 20.000 maraka u označenim novčanicama.
Slično je prošao i poreski inspektor Željko Orelj koji je takođe uhapšen u Banjaluci kada je uzeo 20.000 maraka mita u označenim novčanicama.
Osim Orelja još nekoliko Inspektora poreske uprave Republike Srpske je uhapšeno prilikom uzimanja mita u označenim novčanicama. Među onima koji su upali u ovu policijsku zamku, bio je i doktor Marinko Lovre iz Prijedora. Njega je policija uhapsila u trenutku dok je uzimao označenih 2.000 maraka kako bi napravio lažni ljekarski nalaz.
Tužilac dao svoj novac
Problem manjka novca za pomenute operacije nije vezan samo za Republičko javno tužilaštvo, već i za druge slične pravosudne institucije u cijeloj BiH.
„Ali i pored toga što je u tajnoj blagajni iznos novca koji nije dovoljan da bi se na djelu recimo uhvatile ’krupne ribe’ za milionski kriminal, postojeći iznos već je pohvatao neke od visokorangiranih službenika u raznim institucijama protiv kojih su u međuvremenu ili pokrenute istrage ili već izrečene pravosnažne sudske presude“, objasnio je izvor našeg portala.
Da je riječ o manjem iznosu novca potvrđuje i informacija da je, prilikom hapšenja jednog dilera u Banjaluci, označeni novac uzet od jedne policije iz regiona, a sa kojom MUP Srpske ima odličnu saradnju, saznaje naš portal.
Pravni stručnjaci i kriminalisti saglasni su da u Bosni i Hercegovini, odnosno Republici Srpskoj mnogo toga ne štima kada je u pitanju pravosuđe i procesuiranje koruptivnih krivičnih djela, pa tako ni iznosi novca koji su doznačeni za borbu protiv korupcije nisu dovoljni, ali ih ipak ima.
Sa druge strane, manjak novca nije spriječio jednog tužioca iz Kantonalnog tužilaštva u Bihaću, koji je povukao neuobičajan potez. Naime, tokom istrage koruptivnog krivično djela, tužilac je iz vlastitog džepa dao novac koji je korišten prilikom simulovanog otkupa (predaje označenih novčanica) a što je dovelo do hapšenja osumnjičenih za privredni kriminal, saznaje naš portal.
Nepovoljni uslovi tužilaca
Haris Halilović, profesor Krivično procesnog prava na Fakultetu za kriminalistiku u Sarajevu, ističe da uslovi za rad istražilaca nisu najpovoljniji.
„Građani već imaju svoj stav i on je poznat, da u BiH vlada korupcija, da se radi mimo zakona, ali ima i onih koji rade u skladu sa zakonom i to treba istaći. Samo na području Kantona Sarajevo tokom prošle godine tužioci, njih 60-tak, je radilo na oko 4.000 predmeta. Prostom matematikom dolazimo do toga da jedan tužilac u toku samo jedne godine radi na blizu 70 predmeta. To su jako teški uslovi za rad. Naravno da postoji nezainteresovanost u radu kod određenog broja, ali ima i onih koji rade“, istakao je za eTrafiku profesor Halilović.
Kada je u pitanju novac za posebne istražne radnje, posebno one u koruptivnim krivičnim djelima, Halilović ističe kako se manjim novčanim iznosima koji su doznačeni za ove istrage šalje određena poruka, ali da je to boljka na području cijele BiH, bez obzira o kom tužilaštvu se radi.
Naš sagovornik naglašava da uvijek postoji način da se ovi iznosi uvećaju.
„Veći iznosi novca koji bi se koristio u istragama može se obezbijediti iz oduzete imovine koja je stečena krivičnim djelom. Jedan dio novca mogao bi se namijeniti zaštiti žrtava krivičnih djela, a drugi dio za unapređenje istraga u svim segmentima“, objasnio je profesor Halilović.
Da je stanje u pravosuđu izrazito teško u mnogim aspektima smatra i predsjedavajući Odbora direktora Transparency international BiH i pravnik Srđan Blagovčanin.
„Ključni problem pravosuđa je opterećenost prisustvom korupcije, klijentelizma i nepotizma u samom pravosuđu. Koncept nezavisnosti pravosuđa je u našem kontekstu nažalost shvaćen kao princip neodgovornosti, što je i dovelo do potpunog gubitka povjerenja javnosti u rad pravosuđa“, rekao je za eTrafiku Blagovčanin.